ADHD swój początek ma we wczesnym dzieciństwie. Wraz z czasem związane z nim zaburzenia mogą stopniowo ustępować, u znacznej ilości pacjentów problem nie ustępuje jednak wraz z uzyskaniem przez nich pełnoletności – ostatecznie dochodzić może przez to do istnienia ADHD u dorosłych. W przypadku pełnoletnich pacjentów ADHD może przebiegać nieco inaczej, prowadzi ono do odmiennych niż u dzieci konsekwencji, jak i… wzbudza zdecydowanie więcej kontrowersji niż wtedy, gdy ADHD rozpoznawane jest u dzieci.
Spis treści:
- ADHD u dorosłych – przyczyny
- Jakie są objawy ADHD u dorosłych?
- ADHD u dorosłych: problemy, które często z nim współwystępują
- Konsekwencje ADHD u dorosłego
- Leczenie ADHD u dorosłych – dlaczego budzi ono aż tyle kontrowersji?
ADHD (skrót od angielskiej attention deficit hyperactivity disorder, po polsku zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) to problem psychiatryczny, który traktowany jest za jednostkę występującą u dzieci i młodzieży. Prawda jest jednak inna – otóż cierpieć na ADHD mogą nie tylko młodsi, ale i starsi pacjenci – jak najbardziej możliwe jest bowiem występowanie ADHD u dorosłych.
ADHD u dorosłych – przyczyny
Typowo ADHD u dorosłych stanowi tak naprawdę kontynuację zaburzenia, które występowało u pacjenta już od wczesnych lat jego życia. Szacuje się nawet, że 2 na 3 osoby, u których w dzieciństwie rozpoznano ADHD, zmaga się z jego przejawami również i w okresie dorastania oraz w dorosłości.
Dość rzadkie są z kolei sytuacje, gdzie zachowania dorosłego pacjenta uznawane są za nietypowe, trafia on do specjalisty i dopiero wtedy stawiana jest mu diagnoza ADHD. W takim jednak przypadku nie jest tak, że problem rozpoczął się dopiero w dorosłości – po prostu we wcześniejszych latach nie został on właściwie rozpoznany.
Jakie są objawy ADHD u dorosłych?
U dziecka rozpoznanie ADHD jest stosunkowo proste – wyraźnie zauważalna jest u niego nadruchliwość, deficyty uwagi czy znaczna tendencja do zachowań impulsywnych. U dorosłych jest już zdecydowanie trudniej – otóż u takich osób ADHD objawia się nieco inaczej niż u dzieci.
Dorosły z ADHD nie biega ciągle po domu czy po klasie tak, jak to czynią dzieci cierpiące na tę jednostkę. Nadmierna aktywność u osób dorosłych przejawia się raczej poprzez trudności z utrzymaniem przez dłuższy czas jednej pozycji ciała, tendencję do nadmiernej gadatliwości czy problemy z możliwością zrelaksowania się lub uczuciem niepokoju. Deficyty uwagi w przebiegu ADHD u dorosłych polegają zwykle na tym, że bardzo łatwo rozproszyć uwagę pacjenta, ma on problemy ze skupieniem się czy wyjątkową tendencję do spóźnień oraz trudności z prawidłową organizacją swojego czasu. Trzeci rodzaj problemów związanych z ADHD – impulsywność – u dorosłych przejawia się jako częste występowanie poczucia znudzenia, tendencja do szybkich zmian planów oraz podejmowanie różnych pochopnych działań. Poza już wymienionymi w przebiegu ADHD u dorosłych uwagę zwraca również drażliwość i wahania nastroju, a także to, że pacjenci często doświadczają wybuchów złości.
ADHD u dorosłych: problemy, które często z nim współwystępują
ADHD u dorosłych zdecydowanie jest problemem, którego nie wolno bagatelizować. Okazuje się bowiem, że z jednostką tą bardzo często współistnieją innego rodzaju zaburzenia psychiczne. Cierpieć na takowe może nawet aż ¾ dorosłych z ADHD i mogą nimi być przede wszystkim:
- zaburzenia lękowe,
- zaburzenia afektywne,
- zaburzenia osobowości,
- zaburzenia snu.
Zgoła innym problemem, który dość często dotyczy dorosłych z ADHD, jest nadużywanie substancji psychoaktywnych (np. alkoholu i narkotyków) i związane z tym konsekwencje przyjmowania tego rodzaju środków.
Konsekwencje ADHD u dorosłego
ADHD może w znaczący sposób utrudniać pacjentowi codzienne funkcjonowanie i to w zasadzie w każdym aspekcie życia. Dorosły z ADHD może mieć problemy zawodowe – otóż przez rozpraszalność uwagi może on nie być tak wydajny, jak inni współpracownicy, ale i w związku z tendencją do spóźniania się pacjent może w końcu swoją pracę stracić. Czasami jednak pacjent nie jest zwalniany z pracy, a po prostu… sam ją zmienia. Dorośli z ADHD czasami bardzo odczuwają znudzenie i popadnięcie w rutynę, w związku z czym mogą oni potrzebować częstych zmian stanowisk czy środowisk pracy, co ma im zapewnić przypływ nowych doznań w życiu codziennym. O tym, że przy częstych zmianach pracy zasadniczo trudno jest mówić o jakiejkolwiek stabilności życiowej, przekonywać nikogo zapewne nie trzeba.
ADHD u dorosłych wpływa również i na życie rodzinne. Pacjentowi cierpiącemu na tę jednostkę może być ciężko stworzyć stały związek – partner może nie być zadowolony z tego, że jego druga połowa nie jest w stanie skupić się na rozmowie z nim, ciężko może też mu przychodzić wykazywanie się zrozumieniem w przypadku wahań nastroju czy wybuchów złości dorosłego z ADHD, szczególnie wtedy, gdy wydają się one całkowicie nieuzasadnione.
ADHD u dorosłych, fot. panthermedia
U dorosłych z ADHD często obserwowane jest to, że mają oni problemy finansowe. Takowe mogą brać się zarówno stąd, że pacjent cechuje się impulsywnością w stosunku co do wydawania pieniędzy (może on gospodarować własnymi środkami bardzo nierozważnie), jak i ze wspomnianych wcześniej problemów z utrzymaniem stanowiska pracy.
Biorąc pod uwagę powyższe, bezapelacyjnie można powiedzieć, że leczenie ADHD u dorosłych to zagadnienie bardzo ważne. Nierzadko jednak terapia tej jednostki u dorosłych pacjentów prowadzi do wielu różnych dyskusji – co jest ich przyczyną?
Leczenie ADHD u dorosłych – dlaczego budzi ono aż tyle kontrowersji?
W leczeniu ADHD u dorosłych stosowane są podobne metody jak w terapii tego zaburzenia u dzieci. Wykorzystanie znajdują leczenie farmakologiczne, jak i psychoterapia, psychoedukacja czy terapia rodzin i treningi radzenia sobie z codziennymi czynnościami. Nierzadko jednak osoba dorosła z ADHD może się zetknąć z pewnymi trudnościami – otóż część specjalistów jest zdania, że w przypadku pełnoletnich pacjentów nie do końca słuszne jest diagnozowanie i leczenie u nich ADHD, oprócz tego miewają oni obawy przed zalecaniem dorosłym leków psychostymulujących ze względu na potencjalne ryzyko uzależnienia się od nich.
Prawda jest jednak taka, że rzeczywiście – teoretycznie istnieje groźna uzależnienia od preparatów psychostymulujących, takich jak chociażby metylofenidat – w przeprowadzonych dotychczas różnych badaniach niejednokrotnie obalano jednak takowe ryzyko. Podkreślenia wymaga również to, że leki te – wraz z oddziaływaniami psychoterapeutycznymi i innymi metodami stosowanymi w leczeniu ADHD u dorosłych – pozwalają uzyskać istotną poprawę funkcjonowania pacjenta.
Leczenie ADHD u dorosłych z wykorzystaniem środków psychostymulujących musi być jednak prowadzone z dużą ostrożnością. Leki te mogą skutkować zwiększeniem ciśnienia tętniczego krwi oraz przyspieszeniem czynności serca – dorośli z racji swojego wieku są bardziej podatni na wystąpienie takich zjawisk, dlatego też w trakcie stosowania przez nich metylofenidatu konieczne jest regularne monitorowanie, czy nie pojawiły się u pacjenta takie skutki uboczne.
Jeszcze innym problemem, który związany jest z leczeniem ADHD u dorosłych, są ceny leków. Tak jak w przypadku dzieci i młodzieży leki stosowane u pacjentów z ADHD są refundowane, tak już nie są one objęte refundacją w sytuacji, kiedy leczone z ich wykorzystaniem są osoby dorosłe. Sprawiać to może pewne problemy, ponieważ koszt leków psychostymulujących czy atomoksetyny, przy braku refundacji, jest po prostu wysoki.
