Aleksytymia to właściwość odznaczająca się niezdolnością do opisywania przeżyć, fantazjowania oraz myśleniem operacyjnym, szczegółowym relacjonowaniem własnej aktywności i wydarzeń zewnętrznych. Termin „aleksytymia” został wprowadzony w 1972 przez P.E. Sifneosa.
Rozpowszechnienie aleksytymii w populacji generalnej określa się na 10 – 13%, przy czym większa jest częstość jej występowania wśród mężczyzn (12,8 – 17%), niż wśród kobiet (8,2 – 10%). Częstsza jest też wśród osób starszych: w populacji 72-latków jej rozpowszechnienie zbliża się do 34%.
Od momentu powstania koncepcji aleksytymii toczy się spór mający rozstrzygnąć, czy jej podłoże jest organiczne, czy też związane z czynnikami psychicznymi. W 1977 roku Freyberger rozróżnił aleksytymię pierwotną - o podłożu genetycznym, biologicznym, oraz wtórną, związaną z urazowymi przeżyciami. Psychologiczną koncepcję aleksytymii rozwijał Krystal na podstawie badań nad osobami, które więzione były w obozach koncentracyjnych. Freyberger opisał przejściowe pojawianie się cech aleksytymicznych w sytuacjach związanych z zagrożeniem życia, jak np. rozpoznanie choroby nowotworowej.
Model neurofizjologiczny rozwijali początkowo Sifneos i Nemiah. Przełomowe dla tej koncepcji było wprowadzenie neuroobrazowania za pomocą MRI oraz PET. Umożliwiło to powiązanie czynności struktur mózgu z określonymi stanami psychicznymi. U pacjentów aleksytymicznych stwierdzono brak koordynacji pomiędzy układem limbicznym a korą mózgu, której czynność wyraża się w tym przypadku m.in. myśleniem operacyjnym.
Najpopularniejszymi metodami badania aleksytymii stały się kwestionariusze oparte na samoopisie: Schalling – Sifneos Scale (1979), Toronto Alexithymia Scale (w trzech wersjach: TAS-26, TAS-R, TAS-20), Amsterdam Alexithymia Scale (AAS). Metodą opartą na wywiadzie jest Beth Israel Psychosomatic Questionnaire. Pomiar aleksytymii za pomocą metod opartych na samoopisie obarczony jest jednak ograniczeniami związanymi z samą istotą aleksytymii – trudnością uświadamiania i werbalizowania własnych stanów emocjonalnych.
Pierwsze badania nad aleksytymią przeprowadzone zostały na pacjentach z chorobami psychosomatycznymi. W kolejnych latach pojawiały się doniesienia na temat wysokiej korelacji aleksytymii z depresją i zaburzeniami jedzenia, a także jej związku z PTSD (Posttraumatic Stress Disorder), ze skłonnością do uzależnień i z zaburzeniami osobowości.
Zauważono, że pacjenci aleksytymiczni z chorobami o charakterze psychosomatycznym, którzy podejmują terapię dynamiczną mogą doświadczać nasilenia objawów, a także częściej niż inni pacjenci rezygnują oni z terapii. Sugeruje się więc raczej prowadzenie u nich terapii podtrzymującej mającej na celu m.in. rozwijanie zdolności werbalizowania emocji, a także terapii behawioralnej, treningu relaksacyjnego itp. Znajomość koncepcji aleksytymii pozwala również przewidzieć skłonność do uzależniania się od alkoholu, leków, czy narkotyków u takich pacjentów, co - wziąwszy pod uwagę znaczne rozpowszechnienie aleksytymii – może mieć duże znaczenie w leczeniu pacjentów aleksytymicznych.

Bibliografia
1. Sifneos P.E.: Alexithymia: past and presence. Am J Psychiatry, Volume 153(7S); Supplement_July 1996 137-142.
2. Salminen J.K., Saarijarvi S., Aarela E., Toikka T., Kauhanen J.: Prevalence of alexithymia and its association with sociodemographic variables in the general population of Finland. J-Psychosom-Res. 1999, 46, 75-82
3. Honkalampi K., Hintikka J., Tanskanen A, Lehtonen J., Viinamaki H.: Depression is strongly associated with alexithymia in the general population. J.Psychosom.Res. 2000, 48
4. Maruszewski T., Ścigała E.: Kwestionariusze do badania aleksytymii – teoria i praktyka. Przegląd Psychologiczny, 1997, 40, 385-417

Radosław Tomalski
ul. Smoleńska 4
40-770 Katowice

Autor jest studentem medycyny i psychologii. Jest członkiem koła STN przy Klinice Psychiatrii i Psychoterapii

Sponsor projektu:

ForumPsychiatryczne .pl

Aleksetymia

Powiązane

Tematy

POLECAMY TREŚCI Z KATEGORII Inne tematy