Co to jest OŚK?
Jedna z odmian zespołu katatonicznego, należącego do jednej z postaci schizofrenii – schizofrenii katatonicznej F 20.2

Przyczyna powstawania OŚK
Dokładnie do dnia dzisiejszego nie poznana. Objawy OŚK mogą występować w przebiegu schorzeń naczyniowych mózgu, guzów mózgu, jak również po urazach głowy.

Częstość występowania
Zespołu kataonicznego to 1,9% wszystkich rozpoznań schizofrenii, co do występowania OŚK – brak danych.

Kiedy może wystąpić OŚK?
• Występuje bardzo rzadko. Dotyczy zwłaszcza pacjentów długo leczonych neuroleptykami. Objawy prodromalne (postępujące podniecenie i pobudzenie) trwają przez kilka tygodni do kilku miesięcy, w końcu doprowadzając do objawów OŚK.
• W schorzeniach mózgu wymienionych powyżej.

Objawy OŚK
Opisane po raz pierwszy w 1832 roku przez Calmeila.
• Pobudzenie psychoruchowe (od 3-15 dni)
• Osłupienie z mutyzmem – znaczny spadek aktywności i reaktywności wobec otoczenia
• Pobudzenie z dużą komponentą lękową, zaburzeniami świadomości i inkoherencją myślenia – bezcelowa aktywność nie poddająca się wpływom bodźców zewnętrznych.
• Bardzo duży wzrost temperatury ciała, tachykardia, sinica kończyn,
• Odmowa przyjmowania posiłków i płynów
• Załamanie równowagi i mechanizmów ogólnoustrojowych - zaburzenia wodno-elektrolitowe, krążenia i oddechu, wyczerpanie i wyniszczenie organizmu najczęściej doprowadzające do zgonu

Różnicowanie
Należy różnicować ze złośliwym zespołem poneuroleptycznym – ZZN.
ZZN następuje dużo szybciej po ekspozycji na neuroleptyk, występują nieco inne objawy ogólnoustrojowe jak: rabdomioliza, mioglobinuria, niewydolność nerek i DIC (zespół wykrzepiania śródnaczyniowego). W OŚK nie występują niekontrolowane ruchy mimowolne, sztywność pozapiramidowa i podwyższone CPK. Jednak główną różnicą pomiędzy tymi zespołami jest to że OŚK można leczyć przy pomocy neuroleptyków, a w ZZN postępowaniem z wyboru jest odstawienie leków neuroleptycznych.
Różnicowanie pomiędzy tymi dwoma zespołami jest czasami nazywane dylematem katatonicznym ze względu na bardzo zbliżony obraz obu zespołów.

Postępowanie
• monitorowanie podstawowych funkcji życiowych – krążenie, oddech - tlenoterapia, równowaga elektrolitowa – najlepiej w warunkach OIOM
• zabezpieczenie pacjenta przed ewentualnymi urazami wywołanymi pobudzeniem psychoruchowym – benzodiazepiny – Diazepam, Lorazepam , lub zabezpieczenie przez unieruchomienie pacjenta.
• leczeniem z wyboru w OŚK jest zastosowanie elektrowstrząsów, jako metoda ratująca życie.

• Niektórzy autorzy sugerują leczenie neuroleptykami, ale główną metodą pozostaje sejsmoterapia

Piśmiennictwo :
1. Psychiatria tom 2 i 3 pod redakcją A. Bilikiewicza, S. Pużyńskiego, J. Rybakowskiego, J. Wciórki
2. Postępowanie w nagłych zaburzeniach psychicznych pod redakcją S. Golec i A. Kokoszka
3. Wybrane piśmiennictwo z zasobów medline