Reklama:

Niegrzeczne dziecko, krnąbrny nastolatek: czy to już zaburzenia zachowania?

Ten tekst przeczytasz w 4 min.

Niegrzeczne dziecko, krnąbrny nastolatek: czy to już zaburzenia zachowania?

shutterstock

Wiek dojrzewania

Zaburzenia zachowania bywają coraz częściej spotykane wśród dzieci i młodzieży. Rodzicom nierzadko ciężko jest odróżnić, które nieprawidłowe zachowania ich pociechy wynikają z tego, że jest ona po prostu niegrzeczna, a które związane są z powyżej wspomnianymi zaburzeniami. Co więc wskazuje na zaburzenia zachowania – kiedy udać się do specjalisty? Jakie są możliwości leczenia zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży?

Reklama:

Objawy i przebieg zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży

Dziecko, u którego istnieją zaburzenia zachowania, przejawiać może szereg nieprawidłowych zachowań. Jako ich przykłady można podać:

  • tendencję do kłamania,
  • celowe sprawianie innym ludziom przykrości (całkowicie bez powodu),
  • przejawy okrucieństwa (i to zarówno skierowane ku innym ludziom, jak i nawet ku zwierzętom),
  • uciekanie z domu,
  • zamierzone niszczenie przedmiotów innych ludzi,
  • napady agresji,
  • uciekanie z domu (nawet wielokrotne),
  • mściwość,
  • tendencję do wchodzenia w różne konflikty – mogą to być kłótnie z rówieśnikami, rodzicami, jak i członkami rodziny,
  • napady złości i agresji.

Lista możliwych objawów zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży jest dość długa – powyżej wymienione zostały zaledwie przykłady nieprawidłowości, które są związane z tym problemem. Zaburzenia tego rodzaju przebiegać mogą różnie, dlatego też wyróżnia się kilka ich rodzajów. Są nimi:

  • zaburzenia zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego (w ich przebiegu nieprawidłowe zachowania przejawiane są wyłącznie w domu),
  • zaburzenia zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji (w tym przypadku pacjent prezentuje różne nieprawidłowości w środowisku domowym, a jednocześnie nie doświadcza on trudności w kontaktach z rówieśnikami),
  • zaburzenia zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji (zaburzenia zachowania w tym przypadku występują w domu, towarzyszą im dodatkowo nieprawidłowości dotyczące funkcjonowania wśród rówieśników),
  • zaburzenia opozycyjno-buntownicze (typ zaburzeń zachowania, w którym występują różne nieprawidłowości związane z tą jednostką, a jednocześnie pacjent nie przejawia wyraźnych tendencji do zachowań agresywnych).

Wyraźnego podkreślenia wymaga tutaj to, że aby móc postawić rozpoznanie zaburzeń zachowania, wspomniane powyżej i inne objawy tej jednostki muszą występować u pacjenta przez minimum 6 miesięcy.

Kiedy udać się do lekarza i leczyć zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży?

Do specjalisty należy udać się z całą pewnością wtedy, gdy nieprawidłowe zachowania nastolatka – które mogą być objawami zaburzeń zachowania – prowadzą do jakichś poważnych trudności w jego funkcjonowaniu w domu, w szkole czy wśród rówieśników. Nie trzeba chyba tutaj tłumaczyć, że przez tendencję do wywoływania konfliktów ciężko może być utrzymać stabilność środowiska rodzinnego. Skłonność do kłamania, okrucieństwo czy unikanie obowiązków mogą być z kolei źródłem trudności w życiu szkolnym – dziecko może zaniedbywać obowiązki szkolne, może również dochodzić do tego, że młody pacjent będzie musiał powtarzać – czasami nawet wielokrotnie – różne etapy edukacji. Istnieje również i możliwość, że przez zaburzenia zachowania dziecko wejdzie w konflikt z prawem – do takowego może dojść chociażby wtedy, kiedy młody pacjent celowo będzie niszczył cudze mienie.

Leczenie zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży

Podejrzewając, że dziecko może się zmagać z zaburzeniami zachowania, najkorzystniejsze jest jak najszybsze udanie się z nim do specjalisty. Do kogo się jednak pokierować? Wstępnie zalecić można wizytę u psychiatry dziecięcego – specjalista nie tylko będzie w stanie ocenić, czy dziecko ma rzeczywiście zaburzenia zachowania, ale i przeprowadzi diagnostykę różnicową mającą na celu wykluczenie innych potencjalnych przyczyn istniejących u pacjenta problemów (takich jak np. zespół nadpobudliwości z deficytem uwagi, czyli ADHD). Później już możliwe staje się rozpoczęcie leczenia, które – w przypadku zaburzeń zachowania – opiera się na psychoterapii. Różne rodzaje terapii bywają zalecane rodzinom, w których pojawi się problem w postaci zaburzeń zachowania. Pomocna bywa terapia indywidualna, ale i terapia rodzinna – w trakcie tej ostatniej możliwe jest kompleksowe skupienie się na problemach, które występują w danym systemie rodzinnym. Rodzicom polecane bywają również różne zajęcia z zakresu psychoedukacji – podczas nich opiekunowie uczeni są tego, jak rozumieć przejawiane przez ich dziecko nieprawidłowości i jak reagować na nieprawidłowe zachowania ich pociechy.

Część rodziców oczekiwałaby, że ich dziecku z zaburzeniami zachowania zostanie zaproponowane leczenie farmakologiczne. Takowe jest jak najbardziej możliwe, tak naprawdę jednak podstawową rolę w przypadku zaburzeń zachowania odgrywają właśnie wspomniane wyżej oddziaływania psychoterapeutyczne. Leczenie farmakologiczne owszem, jak najbardziej może być wdrożone u dziecka z zaburzeniami zachowania, wykorzystuje się je jednak w ściśle określonych sytuacjach. Przykładem takowej są tendencje do zachowań agresywnych, w których przypadku dziecku mogą zostać zalecone środki z grupy neuroleptyków (leków przeciwpsychotycznych).