Farmakoterapia ChAD

Skonstruowano wiele schematów długoterminowego leczenia ChAD. Wciąż powstają nowe. Ich podstawą są leki stabilizujące nastrój (tzw. leki normotymiczne). By terapia była skuteczna, konieczne jest zazwyczaj równoległe stosowanie kilku leków. Choroba każdego pacjenta wymaga indywidualnego podejścia, jednak zawsze warto wziąć pod uwagę kilka ogólnych zasad:

(1) Stosuj możliwie najmniejszą liczbę leków;
(2) Leki podawaj w najmniejszych skutecznych dawkach tolerowanych przez pacjenta;
(3) Lecz objawy niepożądane.

Sole litu
Okres najbardziej powszechnego stosowania litu w terapii długofalowej ChAD przypada na lata osiemdziesiąte XX wieku. Obecnie jest on nadal niezwykle popularny, jednak jego znaczenie zmniejszyło się w związku z wprowadzeniem do leczenia i profilaktyki ChAD leków przeciwdrgawkowych, takich jak karbamazepina i walproiniany, a także w związku z wykazaniem normotymicznego działania atypowych leków przeciwpsychotycznych.

Pochodne kwasu walproinowego
Działanie przeciwdrgawkowe walproinianów zauważono zupełnie przypadkowo – używano ich jako podłoża podczas badań innych substancji przeciwdrgawkowych. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku pojawiły się pierwsze doniesienia mówiące o tym, że walproiniany zapobiegają nawrotom ChAD. Późniejsze badania wskazują na równoważność walproinianów i soli litu w działaniu profilaktycznym w ChAD, ale również na lepszą tolerancję walproinianów.

Karbamazepina
Karbamazepina została zsyntetyzowana w latach pięćdziesiątych XX wieku, a na początku lat sześćdziesiątych wprowadzono ją do lecznictwa jako lek przeciwpadaczkowy. Do dziś należy do podstawowych leków przeciwpadaczkowych. Dopiero w latach osiemdziesiątych XX wieku zauważono jej działanie przeciwmaniakalne i przeciwdepresyjne. Stała się pierwszą w Europie alternatywą dla soli litu. Badania porównujące te dwa leki wykazały, że karbamazepina działa nieco korzystniej w atypowych, natomiast lit w typowych postaciach chorób afektywnych. Mimo to nadal nie ma zgodności co do roli karbamazepiny w leczeniu podtrzymującym ChAD.

Lamotrygina
Lamotrygina jest również lekiem przeciwpadaczkowym. Dotychczasowe, kilkuletnie doświadczenia kliniczne wskazują, że lek ten może zapobiegać nawrotom ChAD, a szczególnie korzystne okazało się jego działanie przeciwdepresyjne w epizodach depresyjnych ChAD.

Leki przeciwpsychotyczne
Leki przeciwpsychotyczne są dość często stosowane w leczeniu ChAD. Typowe leki przeciwpsychotyczne wykazują silne działanie przeciwmaniakalne, jednak w leczeniu podtrzymującym ChAD okazały się mniej skuteczne niż sole litu, walproiniany czy karbamazepina. Ponadto, długoterminowe leczenie lekami typowymi zwiększa ryzyko wystąpienia epizodu depresyjnego. Z tego powodu, jak również ze względu na liczne działania niepożądane towarzyszące stosowaniu typowych leków przeciwpsychotycznych, ich rola w leczeniu podtrzymującym ChAD jest ograniczona. Atypowe leki przeciwpsychotyczne (klozapina, risperidon, olanzapina) mogą być natomiast poważnie brane pod uwagę podczas planowania leczenia ChAD, choć przed rozpoczęciem długoterminowej terapii tymi lekami zawsze należy uważnie rozważyć jej zasadność.

Leki przeciwdepresyjne
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne są nieskuteczne w leczeniu podtrzymującym ChAD. Skuteczność nowszych leków przeciwdepresyjnych w zapobieganiu nawrotom ChAD nie została dotąd rzetelnie zbadana. Jednak, choć wciąż nie dowiedziono skuteczności leków przeciwdepresyjnych w długofalowej terapii ChAD, ich stosowanie jest szeroko rozpowszechnione.