Inną pułapką myślenia jest założenie, że odchudzanie polega na „zrobieniu ze sobą porządku”, a kiedy to się uda człowiek może wrócić do dawnego stylu życia, nadal pozostając jednak szczupłym. Przeprowadzenie tzw. kuracji odchudzającej wiąże się z podjęciem wytężonego wysiłku, ale ograniczonego w czasie. Niekiedy czas ten jest z góry założony, jak w przypadku konkretnych diet (np. „5 kilo w tydzień!”, „10 kilo w trzy tygodnie!”, itp.), kiedy indziej wiąże się z osiągnięciem określonego ubytku masy ciała („aż schudnę 7 kilo”). Celem w obu przypadkach staje się uzyskanie odpowiedniej cyfry na wadze. Nawet jeśli odchudzaniu się towarzyszy wiele wyrzeczeń, bywają one łagodzone odliczaniem „do końca” diety i fantazjowaniem o wymarzonej sylwetce oraz o ucztowaniu złożonym z produktów, które w czasie diety są „zakazane”.

 

 

Naturalną konsekwencją staje się zakończenie diety w momencie uzyskania zakładanej wagi, albo kiedy jej kontynuowanie staje się zbyt uciążliwe i nie przynosi spodziewanych efektów. Następuje wtedy powrót do tzw. „normalnego” jedzenia. Sprowadza się to do powrotu starych, niekorzystnych nawyków żywieniowych i zaprzestaniu aktywności fizycznej – jeśli w ogóle została wprowadzona. W wyniku tego – w krótszym lub dłuższym okresie waga powraca do punktu wyjścia, a czasem znacznie go przekracza, co zostało nazwane „efektem jo-jo”.

Negatywne nastawienie, nierealistyczne przekonania oraz mylne wyobrażenia nie sprzyjają skutecznemu leczeniu otyłości. Sytuacja taka przypomina wyruszanie w podróż z nieaktualną mapą, niesprawnym samochodem i do miejsca, które w rzeczywistości wygląda zupełnie inaczej niż w opowieściach.

 

Niesprzyjające okoliczności

Zwykło się mawiać, że chcieć to móc, więc jeśli człowiekowi naprawdę na czymś zależy, jest w stanie osiągnąć swój cel. W leczeniu otyłości największy wpływ na powodzenie ma oczywiście sam pacjent - jego nastawienie oraz stosowanie się do zaleceń. Nie można jednak pomijać znaczenia innych czynników – otoczenia społecznego, ogólnego stanu zdrowia czy warunków ekonomicznych.

Stosowanie diety z zasady utrudnia człowiekowi funkcjonowanie w sytuacjach społecznych. Odchudzający się odczuwają zwykle dużą niezręczność, związaną ze swoimi ograniczeniami żywnościowymi. Szczególnie trudne jest uczestniczenie w spotkaniach towarzyskich, gdzie jedzenie jest podstawową atrakcją (np. przyjęcie, grill) lub odmawianie, gdy jest się ceremonialnie częstowanym jedzeniem (np. okazje obchodzone w firmie, proszone obiady). Osoby odchudzające się wypracowują wiele strategii radzenia sobie z tymi utrudnieniami: unikanie (odmawianie uczestnictwa w spotkaniach towarzyskich), uleganie (przerywanie diety na czas spotkania towarzyskiego), konfrontacja (oficjalne informowanie o odchudzaniu się i przyjętych ograniczeniach żywieniowych), wymówki (tłumaczenie się brakiem apetytu, dolegliwościami żołądkowymi).

 

Tego typu zachowania bywają skuteczne, jednak powodują zwykle duży dyskomfort u samej osoby je stosującej, a często również u pozostałych osób w towarzystwie. Nie są ponadto możliwe do utrzymywania przez dłuższy czas, ponieważ skutkują dokuczliwym poczuciem „inności”, krzywdy, ograniczania się, wykluczenia z życia społecznego. Znaczenie ma w tym wypadku również nastawienie osób bliskich do odchudzania – rodziny, przyjaciół, znajomych. Może ono przybierać formę wsparcia społecznego i polegać np. na okazywaniu zrozumienia, dodawaniu otuchy, chwaleniu, przygotowywaniu niskokalorycznych posiłków, itp. Może też jednak wiązać się z dezaprobatą, a nawet zniechęcaniem czy szykanowaniem osoby odchudzającej się.

 

Przywoływanie wcześniejszych porażek, wystawianie na pokusy żywieniowe lub minimalizowanie efektów może skutecznie zniechęcić do odchudzania nawet najbardziej zmotywowaną początkowo osobę. Najbardziej negatywny wpływ ma negatywne nastawienie rodziny. Zarzuty dotyczące nadmiernego zajmowania się sobą (np. wychodzenie na gimnastykę, spacer, pielęgnowanie ciała) lub wydawania na siebie pieniędzy (np. na niskokaloryczne jedzenie, basen, nowe ubrania) mogą być bardzo bolesne, szczególnie dla kobiet.

 

 

Inną okolicznością utrudniającą skuteczne leczenie otyłości jest obecność chorób towarzyszących – zarówno somatycznych, jak psychicznych. Choroby ciała mogą wyraźnie osłabiać sprawność ogólnego funkcjonowania, pogarszać samopoczucie, wymagać zażywanie leków zwiększających apetyt, utrudniać lub uniemożliwiać aktywność fizyczną, itp. Istnieje jednak również szereg zaburzeń związanych z psychiką lub emocjami, które w równym stopniu mogą utrudniać odchudzanie. Należą do nich m.in.: depresja, nerwica, bulimia psychiczna, zespół kompulsywnego jedzenia, syndrom jedzenia nocnego. W przypadku występowania tego rodzaju dolegliwości, wskazane jest najpierw ich wyleczenie, a dopiero w drugiej kolejności rozpoczęcie kuracji odchudzającej. W przeciwnym razie skuteczność podjętej kuracji może okazać się bardzo mała i niewspółmierna do podejmowanych wysiłków.

Wspomnieć należy również o warunkach materialnych, które stanowią istotny czynnik wspomagający lub utrudniający odchudzanie. Ograniczone środki finansowe utrudniają zakup określonych produktów żywnościowych zwłaszcza, gdy osoba odchudzająca się musi zadbać o dzienny jadłospis całej rodziny i tak przygotować posiłki, aby ograniczone fundusze zaspokoiły potrzeby wszystkich domowników. Również korzystanie z płatnych form aktywności fizycznej, takich jak basen czy aerobik staje się w takim wypadku zdecydowanie utrudnione, tak samo jak zakup nowych ubrań, kiedy masa ciała wyraźnie się zmniejsza.

 

Bibliografia: