Mechanizm błędnego koła

Jedzenie większości ludziom kojarzy się z przyjemnością, co znajduje swoje odzwierciedlenie zarówno w samopoczuciu psychicznym, jak i w doznaniach płynących z ciała. Również osobom otyłym spożycie posiłku przynosi wymierne korzyści w postaci uczucia ulgi oraz dobrego nastroju. Doświadczają wtedy rozluźnienia, uspokojenia, zadowolenia, a nawet poczucia mocy, wpływu na sytuację i niezależności. Najczęściej nie trwa to jednak długo, ponieważ dosyć szybko włącza się myślenie dotyczące ilości spożytych kalorii oraz tego, jak kalorie te wpłyną na wygląd. Po krótkiej chwili satysfakcji pojawia się refleksja skutkująca wyrzutami sumienia, złością na siebie i wieloma negatywnymi opiniami na swój temat. Jeśli ilości spożytego pożywienia rzeczywiście są zbyt duże, sytuację może pogorszyć dodatkowo obiektywny przyrost masy ciała potwierdzany wskazaniami wagi, rozmiarem ubrań czy uwagami znajomych. Samopoczucie się pogarsza, a napięcie psychofizyczne znowu wzrasta. Wtedy najczęściej pojawia się postanowienie, aby „coś ze sobą zrobić” i odpokutować nadmiar pożywienia.

 

fot. panthermedia

Najczęstszym środkiem ku temu staje się ścisła dieta albo czasowy, całkowity post. Ma to na celu zrzucenie kilku kilogramów, ale przede wszystkim udowodnienie sobie tzw. silnej woli i kontroli nad własnym ciałem. Skutek jest jednak najczęściej odwrotny. Wzmagający się głód powoduje rozdrażnienie, pobudzenie, poczucie krzywdy, złość na narzucone sobie ograniczenie, a przede wszystkim obsesyjne myśli o jedzeniu. Kiedy napięcie psychofizyczne sięga zenitu, następuje akt niekontrolowanego jedzenia zwieńczony krótkotrwałą satysfakcją, po której znów pojawiają się wyrzuty sumienia, samo obwinianie się, obniżenie nastroju i ponowna negacja własnej osoby. I tak koło, które się w ten sposób zamyka może toczyć się niezmiennie przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat. Rozmiary ciała mogą się nie zmieniać albo wręcz rosnąć sprawiając wrażenie, jakby osoba nie była świadoma ani zainteresowana własnym wyglądem, kiedy tymczasem walczy ona ze sobą nieprzerwanie, dynamicznie i beznadziejnie.