Ciąża i poród wywierają ogromny psycho-biologiczny wpływ na organizm i umysł kobiety. W tym okresie najczęściej spotykamy się z różnie nasilonymi zaburzeniami nastroju. Na podstawie badań epidemiologicznych okazuje się, że ponad 80% kobiet w okresie okołoporodowym doznaje takich objawów.

Jednakże tylko 10-20% spełnia kryteria zaburzenia afektywnego według DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - wydanie IV podręcznika Diagnostyka i statystyka zaburzeń psychicznych, Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego).

Etiologia

Obecnie nie ma ściśle określonego czynnika etiologicznego, który by determinował wystąpienie zaburzeń psychicznych w okresie okołoporodowym. Istnieją dowody na genetycznie uwarunkowane ujawnienie się tych zaburzeń u ciężarnych, które są w pierwszej linii spokrewnione z kobietami mającymi w przeszłości zaburzenia poporodowe. Wychodząc natomiast z założenia, że zmiany psychiczne występują w tym samym okresie co zmiany hormonalne związane z ciążą i porodem, przeprowadzono szereg badań mających na celu udowodnienie tego związku przyczynowo-skutkowego. Brano pod uwagę zmiany stężenia hormonów gonadowych, prolaktyny, hormonów tarczycy i nadnerczy (kortyzolu). Jednak niejednoznaczne wyniki badań nie pozwoliły dotychczas na ujawnienie takich powiązań. Trwają teraz prace nad ujawnieniem zależności między systemem serotoninergicznym a hormonami gonadowymi w okresie ciąży i po porodzie. Sugeruje się, że poporodowy spadek stężenia hormonów gonadowych, może spowodować zmiany systemu serotoninergicznego u pacjentek szczególnie wrażliwych albo genetycznie predysponowanych, a tym samym doprowadzić do zaburzeń nastroju.

Pojawienie się zaburzeń psychicznych w czasie ciąży pod postacią objawów depresji jest rzadsze niż w okresie poporodowym. Jednak wystąpienie ich pociąga za sobą ryzyko ujawnienia się niżej opisanych poporodowych zaburzeń psychicznych.

Czynniki ryzyka

Istnieje wiele czynników ryzyka wystąpienia zaburzeń psychicznych u kobiet po porodzie. Do najważniejszych z nich należą:

• socjoekonomiczne czynniki wywołujące stres
• występowanie zaburzeń psychicznych w przeszłości
• występowanie zaburzeń psychicznych w rodzinie
• cechy osobowości (obsesyjno-kompulsyjne, lękowe, panika itp.)

Wśród czynników socjoekonomicznych znajdujemy:

• brak wsparcia społecznego
• negatywne zdarzenia życiowe
• niepewność zatrudnienia
• brak doświadczenia w opiece nad dziećmi
• nieplanowana ciąża
• „pesymizm przedporodowy"
• złe relacje małżeńskie lub brak męża
• złe relacje z matką
• wielokrotne porody

fot. pantherstock

Klasyfikacja

W zależności od stopnia nasilenia objawów, możemy poporodowe zaburzenia psychiczne podzielić na 3 rodzaje:

1. przygnębienie poporodowe
2. depresja poporodowa
3. psychoza popołogowa