U ponad 90% chorych po pierwszym epizodzie pojawiają się kolejne - u co drugiej osoby w ciągu 2 lat od zachorowania. Jedynie u 7-10% nawroty nie występują. Średnia liczba nawrotów jest trudna do oceny - najczęściej mówi się o 6 do10. U części chorych nawroty pojawiają się regularnie, niekiedy w rytmie związanym z porami roku. U około 40% chorych pomiędzy epizodami choroby występują długie okresy zdrowia (trwające od kilkunastu dni do kilkunastu lat), u co dziesiątego choroba ma przebieg przewlekły, a u co piątego jeden epizod następuje zaraz po drugim (tzw. przebieg naprzemienny). W miarę trwania choroby okresy zdrowia ulegają skróceniu, a choroby wydłużeniu.

Niemal co piąty chory doświadcza w ciągu roku co najmniej czterech nawrotów - mówi się wtedy o tzw. ChAD z szybkimi zmianami faz (rapid cycling). Większość pacjentów, u których choroba przebiega według tego wzorca doświadcza w rzeczywistości więcej niż czterech epizodów rocznie - wyniki niektórych badań wskazują nawet na szesnaście epizodów. Tego typu wzorzec przebiegu ChAD występuje częściej u kobiet i trudniej poddaje się leczeniu. U wielu pacjentów ma on na szczęście charakter przejściowy.

Leczenie

 

Wybór metody leczenia zależy od stanu klinicznego pacjenta. Zarówno w okresie choroby (niezależnie od typu fazy) jak i w okresie remisji konieczne jest stosowanie leków stabilizujących nastrój (węglan litu, pochodne kwasu walproinowego, karbamazepina, lamotrygina), które zapobiegają nawrotom choroby. Jeśli jest to niezbędne, zależnie od fazy choroby dołącza się inne leki - w cięższych epizodach depresyjnych leki przeciwdepresyjne i w razie potrzeby lek przeciwpsychotyczny, a w cięższych epizodach maniakalnych - leki przeciwpsychotyczne.

U chorych z ciężką depresją w przebiegu ChAD czasem konieczne jest zastosowanie terapii elektrowstrząsowej.

 

 

  
fot.ojoimages
 

 

Rokowanie
ChAD jest poważnym problemem zdrowotnym i społecznym. Rokowanie jest co najmniej niepewne i zależy od wielu czynników, takich jak: wzorzec przebiegu choroby, wiek zachorowania czy długość i jakość okresów zdrowia. Ważne jest też jak pacjent reaguje na leki, zwłaszcza stabilizujące nastrój.

Osoby rzadziej doświadczające nawrotów mają mniejsze trudności z kontynuacją pracy zawodowej. Nasilone epizody maniakalne poważnie upośledzają funkcjonowanie ze względu na podejmowane w ich trakcie decyzje i konflikty z otoczeniem. Wczesne zachorowanie może stać się przeszkodą w ukończeniu nauki, zdobyciu kwalifikacji zawodowych i osiągnięciu niezależności życiowej. Nawroty depresji wiążą się z dużym ryzykiem samobójstwa - nawet co drugi (25-50%) chory z ChAD podejmuje próby samobójcze. Okresom zaburzeń czasem towarzyszy nadużywanie alkoholu lub innych substancji (m.in. leków przeciwlękowych, nasennych), co może doprowadzić do uzależnienia. Osoby chorujące na ChAD rzadziej niż osoby zdrowe decydują się na zawarcie związku małżeńskiego, częściej się rozwodzą.


Bibliografia:
1. Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J.: Psychiatria. Psychiatria kliniczna, Urban & Partner, Wrocław 2002
2. Carson R.C., Butcher J.N., Mineka S.: Psychologia zaburzeń vol.1, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003
3. ICD-10 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne "Vesalius", Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa - Kraków 1997
4. Andreasen N.C., Black D.W.: Introductory Textbook of Psychiatry, American Psychiatric Publishing, London 2001
5. Gelder M., Mayou R., Cowen P.: Shorter Oxford Textbook of Psychiatry, Oxford University Press, Oxford 2001
6. Uestuen T.B., Bertelsen A., van Drimmelen J., Pull C., Okasha A., Sartorius N.: ICD 10 Zaburzenia psychiczne u osób dorosłych. Opisy przypadków klinicznych, American Psychiatric Press, Gdańsk 1999