Takie podejście, któremu mogą ulec także członkowie rodzin chorych a nawet sami chorzy, zmniejsza ich szansę na znalezienie zatrudnienia, małżeństwo, posiadanie domu czy uzyskanie pomocy od sąsiadów. W naszym kraju, pomimo wysiłków reformy opieki psychiatrycznej, standard opieki w zakresie chorób psychicznych jest na niższym poziomie niż w zakresie chorób somatycznych.

Brak akceptacji osób chorych na schizofrenię wynika z wielu mylnych i krzywdzących stereotypów np.:

• Schizofrenia jest zawsze chorobą „nieuleczalną” i zawsze przebiega niekorzystnie
• Chorzy na schizofrenię są zwykle agresywni i niebezpieczni.
• Chorzy na schizofrenię mogą zarazić innych swoim szaleństwem.
• Chorzy na schizofrenię są leniwi i nie można na nich polegać.
• Schizofrenia jest wynikiem świadomej słabości woli i charakteru („Chory mógłby otrząsnąć się z tego, gdyby tylko chciał”).
• Chorzy na schizofrenię zawsze mówią ‘od rzeczy’.
• Chorzy na schizofrenię są kompletnie niezdolni do podejmowania racjonalnych decyzji dotyczących własnego życia (np. miejsca zamieszkania).
• Chorzy na schizofrenię są zawsze nieprzewidywalni.
• Chorzy na schizofrenię nie potrafią efektywnie pracować.
• Stan chorych na schizofrenię stale się pogarsza.
• Winę za schizofrenię ponoszą rodzice.

To właśnie w sprzeciwie wobec tych opinii, psychiatrzy rozpoczęli w 1996 roku na Światowym Zjeździe Psychiatrycznym w Madrycie program „Schizofrenia - Otwórzcie Drzwi”. Pierwszy pilotażowy projekt zainicjowano w Alberta w Kanadzie. Po pierwszych pozytywnych rezultatach programu kanadyjskiego, podobne akcje rozwinięto w Austrii, Chinach, Egipcie, Niemczech, Grecji, Indiach, Włoszech i Hiszpanii. W każdym z krajów program koordynowany jest przez komitet, w skład którego wchodzą psychiatrzy, pacjenci, członkowie rodzin osób chorych, dziennikarze, politycy, nauczyciele i działacze społeczni.

Kampania „Schizofrenia - Otwórzcie Drzwi” jest realizowana w Polsce od września 2000r. Jej celem jest poprawa społecznego odbioru schizofrenii i pogłębienie tolerancji w naszym kraju dla osób chorych psychicznie. Program „Schizofrenia - Otwórzcie Drzwi” jest prowadzony przy współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) a w Polsce przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Program uzyskał patronat Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej i Ministerstwa Edukacji. Powstał dzięki wsparciu z grantu naukowego Firmy Lilly.

Od lat szereg zespołów w Polsce prowadzi szkolenia, badania i organizuje sympozja na temat schizofrenii. Program "Schizofrenia - otwórzcie drzwi" ma na celu w pierwszym etapie integrację naszych środowisk i stworzenie "wspólnoty intelektualnej", szeroko powiązanego środowiska opiniotwórczego tak, aby nasze wspólne przesłanie miało mocny rezonans w opinii publicznej i prawdziwie doprowadziło do przełomu w postawach i uprzedzeniach wobec osób chorych psychicznie. Bezpośrednim celem programu jest przeciwstawienie się stygmatyzacji i dyskryminacji osób chorych na schizofrenię poprzez edukację wielu grup społecznych – uczniów, kleryków, pacjentów i ich rodzin, psychiatrów i lekarzy rodzinnych oraz bliską współpracę z mediami nad nowym, bliższym prawdzie obrazem osoby chorej psychicznie w społeczeństwie.

Struktura programu

Aby zagwarantować wieloletni rozwój programu oraz jego ogólnopolską koordynację i współpracę z WPA, postanowiono realizować projekt według wymaganego przez Światowe Towarzystwo Psychiatryczne harmonogramu.

W styczniu 2000 roku Zarząd PTP powołał koordynatora programu, który zorganizował "grupę planującą" jego przebieg (wg terminologii WHO "Initial Planning Group"). Grupa ta utworzyła Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej, którego jednym z celów statutowych jest realizacja programu „Schizofrenia - otwórzcie drzwi”.  W pierwszej fazie projektu zaprosiliśmy do udziału osoby, stowarzyszenia i instytucje zaangażowane w problematykę schizofrenii z czterech regionów: śląskiego, małopolskiego, mazowieckiego i podlaskiego.

W kolejnym kroku poszerzała się grupa koordynatorów regionalnych programu „Schizofrenia - Otwórzcie drzwi” w kolejno włączanych do współpracy regionach:

• Region śląski - Krzysztof Czuma
• Region małopolski - Anna Bielańska
• Region mazowiecki - Joanna Meder
• Region podlaski - Leszek Sagadyn
• Region lubuski - Władysław Sterna
• Region kujawsko -pomorski - Aleksander Araszkiewicz
• Region wielkopolski - Barbara Trafarska
• Region opolski - Krzysztof Nazimek
• Region łódzki - Edward Patura-Szost
• Region lubelski - Tadeusz Młynarczyk
• Region pomorski - Roman Ludkiewicz
• Region dolnośląski - Ewa Bartecka-Piłasiewicz
• Region świętokrzyski - Renata Mirosławska-Masternak
• Region podkarpacki - Joanna Górecka
• Region zachodnio-pomorski - Agata Lisiecka
• Region warmińsko-mazurski - Tadeusz Ciborski

Obok koordynatorów regionalnych do współpracy zostali poproszeni koordynatorzy projektów i zadań jakie wynikały z merytorycznych celów programu.

• Anna Bielańska - współpraca z mediami
• Jacek Wciórka - badania postaw w stosunku do osób chorych psychicznie
• Maria Pałuba - program "Razem w życiu i sztuce" w regionach
• Józefa Grodecka - koordynacja współpracy z Ośrodkami Pomocy Społecznej w regionach - program "Leczyć się, mieszkać i pracować w gminie"
• Hubert Kaszyński - gminne i regionalne programy pracy dla osób chorych psychicznie
• Agnieszka Lewonowska - współpraca z organizacjami pozarządowymi
• Zofia Puchelak/Andrzej Warot - współpraca ze Stowarzyszeniami Rodzin
• Małgorzata Kawula - współpraca ze Stowarzyszeniem Pacjentów „Otwórzcie drzwi”
• Bogdan de Barbaro - koordynacja szkoleń dla lekarzy rodzinnych
• Jarosław Naliwajko SJ - koordynacja współpracy z "Kościołem" i szkoleń dla kleryków
• Irena Namysłowska/Ewa Domagalska - koordynacja współpracy ze "Szkołą" i szkoleń dla nauczycieli
• Joanna Meder - współpraca z przewodniczącymi sekcji PTP celem wprowadzenia "psychoterapeutycznych standardów leczenia schizofrenii"
• Andrzej Cechnicki/Maria Rostworowska - koordynacja programu "wczesnego leczenia i zapobiegania nawrotom w schizofrenii”

Za merytoryczną realizację programu odpowiada „Ogólnopolska Grupa Koordynatorów” (wg terminologii WHO "Local Action Group"), którą tworzą koordynatorzy regionalni, osoby prowadzące koordynację indywidualnych zadań oraz przewodniczący współpracujących z Programem Sekcji PTP.

Program merytoryczny

Celem merytorycznym programu jest przeciwstawianie się stygmatyzacji i dyskryminacji osób chorych na schizofrenię; obejmuje on cztery obszary działania:

1. Współpraca z mediami
2. Program edukacyjny
3. Działania praktyczne
4. Badanie postaw

Współpraca z mediami

Współpraca z mediami realizowana zarówno w programach ogólnopolskich jak i lokalnych w oparciu o dotychczasowe doświadczenia zebrane przez instytucje i osoby zaproszone do współpracy w ramach „Ogólnopolskiej Grupy Koordynatorów”. Jednym z celów jest ustalenie wspólnego, dostępnego dla nieprofesjonalnego słuchacza języka - jakim, my profesjonaliści będziemy opowiadać o chorobie - jej przyczynach, przebiegu i leczeniu. Rozpowszechniamy w całym kraju 10 ogólnie akceptowanych tez na temat schizofrenii. Oznacza to również regularne audycje radiowe, telewizyjne, publikacje w prasie lokalnej i krajowej. Artykuły w lokalnej prasie lub radiu powinny być prezentowane z perspektywy pacjenta, rodziny i profesjonalisty. Istotnym zadaniem staje się współpraca z pacjentami, którzy będą gotowi "udzielić swego głosu" lub przedstawić „swoją twarz” w mediach. Planuje się przygotowanie krótkiego, informacyjnego filmu dla telewizji "Schizofrenia - otwórzcie drzwi" oraz akcję plakatową w całej Polsce. Hasło roku 2001 brzmiało: "Schizofrenia nie jest chorobą nieuleczalną".

Ważnym zadaniem jest przygotowanie i wydanie informatora na temat schizofrenii, który byłby łatwo dostępny w całej Polsce i zawierał podstawowe informacje o chorobie celem przełamania istniejących stereotypów i mitów. Planuje się też wprowadzenie najistotniejszych informacji o schizofrenii i sposobach jej leczenia do Internetu.