Obniżony nastrój pojawia się już w pierwszym dniu po porodzie. Powinien on ustąpić do 72 godzin. W razie nieustąpienia objawów depresji, przygnębienie nabiera patologiczny charakter. W skrajnych przypadkach pojawiają się wówczas: brak zainteresowania dzieckiem, myśli samobójcze, halucynacje.

Etiologia depresji poporodowej wiąże się z kilkoma czynnikami:

• czynniki psychiczno-społeczne – nastrój kobiety od momentu otrzymania informacji o istniejącej ciąży aż do porodu. Istotny wpływ ma rola partnera. Brak zainteresowania, opieki może powodować zaburzenia,
• czynniki biologiczne – wpływ czynników biologicznych nie został potwierdzony naukowo. Istnieją 2 teorie. Jedna głosi, że podwyższony poziom progesterony we krwi położnicy wpływa na wystąpienie depresji. Naukowcy zwrócili również uwagę na zwiększony poziom estrogenu, który wpływa na nastrój.  Jednak i ta teoria nie została potwierdzona badaniami,
• czynniki położnicze i ginekologiczne – według niektórych badaczy problemu istnieje przekonanie, że jakikolwiek wpływ na fizjologiczny przebieg porodu (episiotomia, zabieg kleszczowy, środki farmakologiczne) niekorzystnie wpływa na psychikę, powodując tym samym depresję. Paykel twierdził natomiast, że po zastosowaniu tych metod ryzyko wystąpienia depresji maleje,
• czynniki demograficzne – matki samotnie wychowujące dziecko, młodociani rodzice często niepracujący. Wpływ ma także ciąża nieplanowana, która zazwyczaj dotyczy młodocianych dziewczyn.

Dane statystyczne ujawniają istnienie u 50% kobiet lekkich objawów psychicznych. W 17% wymagają one pomocy psychiatry. W 50% stwierdza się apatię poporodową, czyli łagodne zburzenia nastroju, które pojawiają się w pierwszych dniach po porodzie. U 10-15% dochodzi do depresji poporodowej, a u 0,02% rozwija się psychoza poporodowa.

Wyróżniamy następujące stopnie zaburzeń psychicznych w okresie połogu:

• apatia poporodowa, znana też jako smutek poporodowy (postpartum blues), dotyczy 50% kobiet w ciągu 4-5 dni po porodzie. Ważna w tym okresie jest obserwacja zachowania, jak również pomoc psychiczna za strony lekarza i położnej. W większości przypadków mija samoistnie. Yalon podaje, że stan ten może trwać nawet do 14 dni, szczyt osiąga w 3-7 dniu. Występuje wówczas płaczliwość, lęk, drażliwość, bóle głowy. Tłumaczy to jednak typową reakcją na lęk,
• depresja poporodowa rozpoczyna się w czwartym dniu po porodzie i może trwać nawet 6 miesięcy. Cechami charakterystycznymi dla tego typu zaburzenia jest obniżony nastrój, niechęć do dziecka, zaburzenia łaknienia, brak poczucia własnej wartości. Stan ten związany jest ze stresami psychospołecznymi. Brak ojca dziecka lub jakiekolwiek konflikty ze strony partnera przyczyniają się do wystąpienie depresji poporodowej,
  Diagnostyka polega na przeprowadzeniu testu przesiewowego EPDS (Edinburgn Postnatal Depression Scale), inwentarza depresji Becka oraz skali Hamiltona. W tabeli poniżej przedstawiono test przesiewowy EPDS. Niezbędna jest pomoc grup wsparcia, czasem niezbędne jest zastosowanie leków oraz wizyty u psychologa lub psychiatry.
• psychoza połogowa – zwykle etap ten poprzedzony jest depresją poporodową. Ów stan wymaga bezzwłocznej pomocy psychiatrycznej w celu określenia stopnia psychozy i wybrania metody leczenia.

Edynburska skala depresji poporodowej

1. Jestem zdolna do śmiania się i dostrzegania zabawnych stron pewnych sytuacji: 0 = tak bardzo jak kiedyś 1 = w nieco mniejszym stopniu 2 = zdecydowanie w mniejszym stopniu 3 = nie

2. Pogodnie myślę o przyszłości: 0 = tak bardzo jak kiedyś 1 = w nieco mniejszym stopniu niż kiedyś 2 = zdecydowanie w mniejszym stopniu niż kiedyś 3 = nie

3. Bez powodu obwiniam siebie za niepowodzenia: 3 = tak, w większości przypadków 2 = tak, czasami 1 = prawie nigdy 0 = nigdy

4. Złoszczę się i denerwujê bez powodu: 3 = bardzo często 2 = tak, czasami 1 = prawie nigdy 0 = nigdy

5. Odczuwam strach bez powodu: 3 = często 2 = czasami 1 = rzadko 0 = nigdy

6. Nie potrafię radzić sobie z życiem: 3 = tak, przez większość czasu nie jestem zdolna do radzenia sobie 2 = tak, czasami nie radzę sobie tak dobrze jak kiedyś 1 = nie, przeważnie dobrze sobie radzę 0 = radzę sobie równie dobrze jak kiedyś

7. Czuję się tak nieszczęśliwa, że mam trudności z zasypianiem: 3 = tak, często 2 = tak, czasami 1 = prawie nigdy 0 = nigdy

8. Odczuwam smutek: 3 = tak, często 2 = tak, czasami 1 = prawie nigdy 0 = nigdy

9. Czuję się nieszczęśliwa, często płaczę: 3 = tak, często 2 = tak, czasami 1 = prawie nigdy 0 = nigdy

10. Myślę o zrobieniu sobie krzywdy: 3 = tak, dosyć często 2 = czasami 1 = prawie nigdy 0 = nigdy

Wynik na poziomie 9–10 punktów powinien być traktowany jako potwierdzenie rozpoznania depresji poporodowej. Wynik powyżej 10 punktów lub pozytywne zaznaczenie odpowiedzi odnoszących się do chęci samookaleczenia wymaga wnikliwej oceny klinicznej stanu psychicznego badanej.

fot. panthermedia

Każde zaburzenie ze strony psychiki rzutuje na więzi z otoczeniem. Ma także wpływ na przyszłe życie dziecka, które narażone jest na zaburzenie rozwoju intelektualnego.